Την 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ – Ατατούρκ, αποβιβάζεται στην Σαμψούντα, επικεφαλής ισχυρής ένοπλης δύναμης Νεοτούρκων και Τσετών.
Την ημερομηνία αυτή, αρχίζει η τελική φάση της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού η οποία είχε αρχίσει ήδη να εξελίσσεται το 1916 και θα διαρκέσει μέχρι το 1923.
Η Γενοκτονία των Ελλήνων, οι οποίοι για εκατοντάδες χρόνια κατοικούσαν, ευημερούσαν και προόδευαν στην περιοχή του Πόντου. Των Ελλήνων που έγιναν η βάση για την συγκρότηση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας, όταν η Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Φράγκων.Της Αυτοκρατορίας, η οποία ήταν η τελευταία ελεύθερη Ελληνική επικράτεια, όταν όλη η υπόλοιπη Ελληνική γη, είχε περιέλθει στα Οθωμανικά χέρια.
Αυτόν τον Ελληνισμό, αυτούς τους Έλληνες ο Κεμάλ είχε βάλει στόχο να εξανδραποδίσει ή να αφανίσει. Γιατί ήξερε ότι με κανέναν άλλον τρόπο δεν θα μπορούσε να αλλοιώσει την ελληνική ψυχή τους.
Η γενοκτονία των Ποντίων δεν είναι, απλώς, μία ακόμη μελανή σελίδα στην Ιστορία του Ελληνισμού. Είναι η αρχή μίας μαρτυρικής διαδρομής, η οποία οδήγησε το Ποντιακό στοιχείο στην προσφυγιά και την κακουχία. Την μετατροπή του σε μία εθνότητα διασποράς.
Οι Πόντιοι υπέστησαν φυσική εξόντωση, προσβολές στην φυσική και πνευματική τους ακεραιότητα, και τέλος υποβλήθηκαν σε συνθήκες διαβίωσης που συνεπάγονταν μερική ή ολική βιολογική καταστροφή, ενώ, μεγάλος αριθμός παιδιών τους μεταφέρθηκε βιαίως σε άλλη εθνική ομάδα. Συμπίπτουν δηλαδή, όλες οι ενέργειες οι οποίες στοιχειοθετούν το έγκλημα της γενοκτονίας, σύμφωνα με την Σύμβαση την οποία υϊοθέτησε η Γ. Σ. των Η. Ε. στις 9 Δεκεμβρίου 1948.
Αν μέχρι σήμερα, πολιτικές σκοπιμότητες υπαγορεύουν την μη αναγνώριση από την διεθνή κοινότητα -πλην ελαχίστων-, της γενοκτονίας αυτής, οι Πόντιοι, ένα μαρτυρικό κομμάτι του Ελληνισμού με μεγάλη αγάπη στην ελευθερία, την αλήθεια, τη ζωή, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τις ηθικές αξίες, τον άνθρωπο, δεν ανέχονται την απόκρυψη, τη λήθη, την υποβάθμιση των γεγονότων, την υποκρισία, το ψέμα, τη σιωπή.
Η Ελληνική Πολιτεία με τον Ν. 2193/1994 (ΦΕΚ 32Α΄), αναγνώρισε το έγκλημα αυτό και έκανε το πρώτο βήμα καθιερώνοντας την 19η Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
Ο αγώνας είναι συνεχής για την διεθνή αναγνώρισή του. To «γιατί» παραμένει ζητούμενο.
Όμως, αν αναζητά κανείς το «γιατί» σε μία γενοκτονία, δεν πρόκειται να βρει απάντηση, γιατί κάθε γενοκτονία υπερβαίνει τη λογική. Η μόνη απάντηση σε αυτό είναι η διατήρηση της μνήμης. Γιατί μας μένει ένα ανεξόφλητο χρέος.